La sonata al chiaro di luna – Ghiannis Ritsos

Foto di Rebecca Litchfield

(Sera primaverile. Grande stanza di una vecchia casa. Una donna anziana, vestita di nero, parla a un giovane. Non hanno acceso la luce. Dalle due finestre entra un implacabile chiaro di luna. Ho dimenticato di dire che la Donna in Nero ha pubblicato due o tre interessanti raccolte di versi di ispirazione religiosa. Dunque, la Donna in Nero parla al Giovane):

Lasciami venire con te. Che luna stasera!
La luna è buona – non si vedrà
che si sono imbiancati i miei capelli. La luna
me li farà di nuovo biondi. Non te ne accorgerai.
Lasciami venire con te.

Con la luna ingrandiscono le ombre nella casa,
mani invisibili tirano le tende,
un dito pallido scrive sulla polvere del piano
parole dimenticate – non le voglio sentire. Taci.

Lasciami venire con te
poco piú avanti, fino al recinto del mattonificio,
fin dove la strada svolta e appare
la città d’aria e di cemento, calcinata dal chiaro di luna,
cosí indifferente e immateriale,
cosí positiva, quasi metafisica,
che puoi finalmente credere che esisti e non esisti
che non sei mai esistito, non è esistito il tempo con la sua rovina.
Lasciami venire con te.

Ci sederemo un poco sul muretto, sull’altura,
rinfrescandoci al vento di primavera
forse immagineremo pure di volare,
perché spesso, e perfino ora, sento il fruscío della mia veste
che pare il battito di due ali forti,
e quando ti chiudi in questo rumore del volo
senti tendersi il collo, i fianchi, la tua carne,
e cosí stretto nei muscoli del vento azzurro,
nei nervi robusti dell’altezza,
non ha importanza che tu parta o torni
né conta che i miei capelli siano bianchi,
(non è questo che mi dà pena – mi dà pena
che non mi s’imbianchi anche il cuore).
Lasciami venire con te.

Lo so, ciascuno cammina solo verso l’amore,
solo verso la gloria e la morte.
Lo so. L’ho provato. Non giova a niente.
Lasciami venire con te.

Questa casa è abitata dai fantasmi, mi scaccia –
voglio dire ch’è invecchiata molto, i chiodi si staccano,
i quadri è come se si tuffassero nel vuoto,
gli intonaci cadono in silenzio
come il cappello del morto cade dall’attaccapanni nel corridoio scuro
come il guanto di lana consunto cade dalle ginocchia del silenzio
o come una striscia di luna cade sulla vecchia poltrona sventrata.

Un tempo era giovane anche lei – non la foto che guardi con tanta diffidenza,
parlo della poltrona, cosí riposante, potevi sedertici per ore
e a occhi chiusi sognare a tuo piacimento
– un arenile umido e liscio, lucido per la luna,
piú lucido delle mie vecchie scarpe di coppale che ogni mese porto dal lustrascarpe qui all’angolo,
o della vela di un pescatore che si perde sul fondo cullata dal proprio respiro,
una vela triangolare come un fazzoletto piegato di traverso
come se non avesse nulla da chiudere o da contenere
o da salutare sventolando. Ho sempre avuto la mania dei fazzoletti,
non per tenervi ripiegato qualcosa,
certi semi di fiori o camomilla raccolti nei campi verso sera,
né farvi quattro nodi, come il berretto degli operai del cantiere di fronte,
o per asciugarmi gli occhi – ho conservato buona la vista;
non ho mai portato gli occhiali. Una semplice stravaganza i fazzoletti.

Adesso li piego in quattro, in otto, in sedici
per tenere occupate le dita. E ora mi ricordo
che ritmavo cosí la musica quando andavo al Conservatorio
col grembiule blu, il colletto bianco e due trecce bionde
– 8, 16, 32, 64 –
per mano a un’amichetta-pesco tutta luce e fiori rosa,
(perdona queste parole – una cattiva abitudine) – 32, 64 – e i miei riponevano
grandi speranze nel mio talento musicale. Dunque, dicevo, la poltrona –
sventrata – si vedono le molle arrugginite, la paglia –
pensavo di portarla dal mobiliere qui accanto,
ma chi ha il tempo, la voglia, i soldi – che cosa riparare per prima? –
pensavo di buttarci su un lenzuolo – ho avuto paura
del lenzuolo bianco con questo chiaro di luna. Qui si sono sedute
persone che hanno sognato grandi sogni, come te, e come me del resto,
e che ora riposano sottoterra senza che la pioggia o la luna li disturbi.
Lasciami venire con te.

Ci fermeremo un po’ in cima alla scala di marmo di San Nicola,
poi tu scenderai e io tornerò indietro
avendo sul fianco sinistro il calore del contatto casuale con la tua giacca,
alcuni riquadri di luce delle piccole finestre del quartiere
e questo fiato bianchissimo della luna che sembra un grande corteo di cigni d’argento –
non ho paura di questa frase, perché io
molte notti di primavera, un tempo, ho dialogato con Dio, che mi è apparso
nel manto di caligine e di gloria di un chiaro di luna come questo,
e molti giovani, piú belli anche di te, gli ho sacrificato,
svaporando cosí, bianca e inaccessibile nella mia fiamma bianca, nel biancore del chiaro di luna,
incendiata dagli sguardi voraci degli uomini e dall’estasi incerta degli adolescenti,
assediata da stupendi corpi abbronzati,
da membra robuste addestrate nel nuoto, nei remi, nell’atletica, nel calcio (che fingevo di non vedere)
da fronti, labbra, colli, ginocchia, dita e occhi
toraci, braccia, cosce (e davvero non li vedevo)
– sai, certe volte, ammirando, dimentichi quel che ammiri, ti basta l’ammirazione –
dio mio, che occhi pieni di stelle, e mi elevavo in un’apoteosi di stelle rifiutate
perché, cosí assediata, da dentro e fuori,
non mi restava altra via che verso l’alto o il basso. – No, non basta.
Lasciami venire con te.

Lo so che ormai si è fatto tardi. Lasciami,
poiché per tanti anni, giorni e notti e meriggi purpurei, sono rimasta sola,
irriducibile, immacolata e sola,
perfino nel mio letto nuziale immacolata e sola,
scrivendo versi gloriosi sulle ginocchia di Dio,
versi che, ti assicuro, resteranno come scolpiti su un marmo irreprensibile
oltre la mia vita e la tua, molto oltre. Non basta.
Lasciami venire con te.

Non fa piú per me questa casa.
Non sopporto di portarla sulle spalle.
Devi sempre badare a questo e a quello,
a puntellare il muro con la grande credenza
a puntellare la credenza con l’antichissimo tavolo intagliato
a puntellare il tavolo con le sedie
a puntellare le sedie con le mani
a sostenere con la spalla la trave che ha ceduto.
E il piano, chiuso come un feretro nero. Non osi aprirlo.
Badare sempre a questo e a quello, che non cada, a non cadere tu. Non ce la faccio.
Lasciami venire con te.

Questa casa, pur con tutti i suoi morti, non vuol saperne di morire.
Si ostina a vivere con i suoi morti
a vivere dei suoi morti
a vivere della certezza della sua morte
perfino a sistemare i suoi morti su letti e scaffali pericolanti.
Lasciami venire con te.

Qui, per quanto piano io cammini nel fiato della sera,
in pantofole o scalza,
qualcosa scricchiola – s’incrina un vetro o uno specchio,
si odono passi – non sono i miei.
Fuori, per strada, può darsi che non si odano questi passi –
il pentimento, dicono, porta scarpe di legno –
e se fai per guardare in questo specchio o in quello,
dietro la polvere e le incrinature,
scorgi piú opaco e frantumato il tuo viso,
il tuo viso: non chiedesti altro alla vita che di conservarlo integro e puro.

L’orlo del bicchiere riluce al chiaro di luna
come un rasoio circolare – come portarlo alle labbra,
pur cosí assetata? – Come? – Vedi?
Ho ancora voglia di similitudini, – mi è rimasto questo,
questo mi rassicura ancora che ci sono.
Lasciami venire con te.

A volte, quando fa sera, ho la sensazione
che fuori delle finestre passi l’ambulante con la sua vecchia orsa pesante
dal pelo pieno di lappole e di spine
sollevando polvere sulla strada del quartiere
una nube solitaria di polvere che incensa il crepuscolo,
e i bambini sono tornati alle loro case per la cena e non li lasciano piú uscire
benché dietro i muri loro indovinino i passi della vecchia orsa –
e l’orsa stanca incede nella saggezza della sua solitudine, senza un dove e un perché –
si è appesantita, non riesce piú a ballare sulle zampe posteriori
non riesce a portare la cuffia merlettata per far divertire i bambini, gli sfaccendati, gli esigenti,
vuole solo stendersi a terra
lasciando che le calpestino il ventre, giocando cosí il suo ultimo gioco,
mostrando la sua tremenda forza di rinuncia,
la sua disobbedienza agli interessi altrui, agli anelli nelle labbra, alla necessità dei denti,
la sua disobbedienza al dolore e alla vita
con l’alleanza certa della morte – foss’anche di una morte lenta –
la sua estrema disobbedienza alla morte con la continuità e la cognizione della vita
che con la conoscenza e l’azione sale al di sopra della sua schiavitú.

Ma chi può giocare fino alla fine questo gioco?
E l’orsa si rialza e cammina
obbediente al suo laccio, agli anelli, ai denti,
sorridendo con le labbra lacere alle monete dei bambini belli e privi di sospetto
(belli proprio perché privi di sospetto)
e dicendo grazie. Perché gli orsi invecchiati
hanno solo imparato a dire: grazie, grazie.
Lasciami venire con te.

Questa casa mi soffoca. Anzi la cucina
è come il fondo del mare. I bricchi appesi brillano
come grossi occhi tondi di incredibili pesci,
i piatti si muovono lenti come meduse,
alghe e conchiglie mi si impigliano tra i capelli – non riesco piú a staccarle,
non riesco a risalire in superficie –
il vassoio mi cade di mano senza rumore – mi accascio
vedo salire, salire le bolle del mio respiro,
tento di svagarmi guardandole
e mi chiedo cosa direbbe chi dall’alto vedesse queste bolle,
forse che qualcuno annega, o che un sommozzatore esplora gli abissi?

E davvero, non di rado scopro lí, nel fondo dove annego,
coralli e perle e tesori di navi naufragate,
incontri imprevedibili, di ieri, di oggi e del futuro,
quasi una conferma di eternità,
un certo sollievo, un certo sorriso di immortalità, come si dice,
una felicità, un’ebbrezza, perfino un entusiasmo,
coralli, perle e zaffiri;
solo che non so donarli – no, li dono;
solo che non so se loro possono prenderli – comunque io li dono.
Lasciami venire con te.

Un momento, che prendo la maglia.
Con questo tempo instabile, per quanto, dobbiamo premunirci.
C’è umidità la sera, e la luna
non ti pare, davvero, che faccia aumentare il fresco?

Lascia che ti abbottoni la camicia – che petto forte hai,
– che luna forte – la poltrona, dico – e quando sollevo la tazzina dal tavolo
resta sotto un foro di silenzio, ci metto subito la mano
per non guardare dentro – rimetto a posto la tazzina;
anche la luna è un foro nel cranio del mondo – non guardarci dentro,
è una forza magnetica che attira – non guardare, non guardate,
date retta a quello che vi dico – ci cadrete dentro. Questa bella vertigine,
leggera – attento, cadi –
è un pozzo di marmo la luna,
si muovono ombre, ali mute, voci misteriose – non le udite?

Profonda la caduta,
profonda la risalita,
l’aerea statua tesa tra le sue ali aperte,
profonda la carità implacabile del silenzio –
luci tremule sull’altra riva, mentre oscilli sulla tua stessa fionda,
respiro dell’oceano. Leggerissima, bella
questa vertigine – sta’ attento che cadi. Non guardare me,
il mio posto è l’oscillazione – la stupenda vertigine. Cosí ogni sera
ho un po’ di mal di testa, certi capogiri.

Spesso faccio un salto alla farmacia di fronte per qualche aspirina,
a volte non mi va e resto con il mal di testa
a sentire il rumore sordo dei tubi dell’acqua dentro i muri,
o mi faccio un caffè; sempre distratta
e smemorata, ne preparo due – chi berrà il secondo? –
buffo davvero, lo lascio sul davanzale a raffreddarsi,
o a volte bevo anche l’altro, guardando dalla finestra la lampadina verde della farmacia
come la luce verde di un treno silenzioso che mi viene a prendere
con i miei fazzoletti, le mie scarpe sformate, la mia borsa nera, le mie poesie,
senz’alcuna valigia – per farne che?
Lasciami venire con te.

Ah, te ne vai? Buonanotte. No, non vengo. Buonanotte.
Tra poco esco. Grazie. Perché infine bisognerà
che esca da questa casa in rovina.
Devo vedere un po’ di città – no, non la luna –
la città con le sue mani callose, la città del salario quotidiano,
la città che giura sul pane e sul pugno,
la città che ci regge tutti sulle spalle
con le nostre meschinità, cattiverie, inimicizie,
con le nostre ambizioni, la nostra ignoranza e la vecchiaia,
devo sentire i grandi passi della città,
per non sentire piú i tuoi passi
né i passi di Dio, né i miei passi. Buonanotte.

(La stanza si fa buia. Si vede che una nube ha coperto la luna. D’un tratto, come se qualcuno avesse alzato il volume della radio del bar vicino, si ode una frase musicale molto nota. Allora mi sono reso conto che tutta questa scena era stata accompagnata a basso volume dalla Sonata al chiaro di luna, solo la prima parte. Ora il Giovane starà scendendo con un sorriso ironico, forse di commiserazione, sulle labbra ben disegnate, e con un senso di liberazione. Quando sarà arrivato a San Nicola, prima di scendere la scala di marmo, riderà − un riso forte, irrefrenabile. La sua risata non suonerà affatto sconveniente sotto la luna. Forse l’unica cosa sconveniente è che non c’è nulla di sconveniente. Poco dopo il Giovane tacerà, si farà serio e dirà: “La decadenza di un’epoca.” Cosí, ormai completamente tranquillo, si sbottonerà di nuovo la camicia e andrà per la sua strada. Quanto alla Donna in Nero, non so se sia infine uscita di casa. Il chiaro di luna splende ancora. E negli angoli della stanza le ombre si stringono per un’incontenibile contrizione, quasi un’ira, non tanto per la vita, quanto per l’inutile confessione. Lo sentite? La radio continua):

Ghiannis Ritsos

Atene, giugno 1956

(Traduzione di Nicola Crocetti)

da “Quarta dimensione”, Crocetti Editore, 2013

∗∗∗

Ἡ σονάτα τοῦ σεληνόφωτος

(Ἀνοιξιάτιϰο βράδι. Μεγάλο δωμάτιο παλιοῦ σπιτιοῦ. Μιά ἡλιϰιωμένη γυναίϰα ντυμένη στά μαῦρα μιλάει σ᾿ ἕναν νέο. Δέν ἔχουν ἀνάψει φῶς. Ἀπ᾿ τά δυό παράθυρα μπαίνει ἕνα ἀμείλιϰτο φεγγαρόφωτο. Ξέχασα νά πῶ ὅτι ἡ γυναίϰα μέ τά μαῦρα ἔχει ἐϰδώσει δυό-τρεῖς ἐνδιαφέρουσες ποιητιϰές συλλογές θρησϰευτιϰῆς πνοῆς. Λοιπόν, ἡ Γυναίϰα μέ τά μαῦρα μιλάει στόν Nέο):

Ἄφησέ με ναρθῶ μαζί σου. Τί φεγγάρι ἀπόψε!
Εἶναι ϰαλό τό φεγγάρι, – δέ θά φαίνεται
πού ἄσπρισαν τά μαλλιά μου. Τό φεγγάρι
θά ϰάνει πάλι χρυσά τά μαλλιά μου. Δέ θά ϰαταλάβεις.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Ὅταν ἔχει φεγγάρι, μεγαλώνουν οἱ σϰιές μές στό σπίτι,
ἀόρατα χέρια τραβοῦν τίς ϰουρτίνες,
ἕνα δάχτυλο ἀχνό γράφει στή σϰόνη τοῦ πιάνου
λησμονημένα λόγια – δέ θέλω νά τ᾿ ἀϰούσω. Σώπα.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου
λίγο πιό ϰάτου, ὡς τή μάντρα τοῦ τουβλάδιϰου,
ὡς ἐϰεῖ πού στρίβει ὁ δρόμος ϰαί φαίνεται
ἡ πολιτεία τσιμεντένια ϰι ἀέρινη, ἀσβεστωμένη μέ φεγγαρόφωτο,
τόσο ἀδιάφορη ϰι ἄϋλη,
τόσο θετιϰή σάν μεταφυσιϰή
πού μπορεῖς ἐπιτέλους νά πιστέψεις πώς ὑπάρχεις ϰαι δέν ὑπάρχεις
πώς ποτέ δέν ὑπῆρξες, δέν ὑπῆρξε ὁ χρόνος ϰι ἡ φθορά του.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Θά ϰαθίσουμε λίγο στό πεζούλι, πάνω στό ὕψωμα,
ϰι ὅπως θά μᾶς φυσάει ὁ ἀνοιξιάτιϰος ἀέρας
μπορεῖ νά φαντάζουμε ϰιόλας πώς θά πετάξουμε,
γιατί, πολλές φορές, ϰαί τώρα ἀϰόμη, ἀϰούω τό θόρυβο τοῦ φουστανιοῦ μου,
σάν τό θόρυβο δυό δυνατῶν φτερῶν πού ἀνοιγοϰλείνουν,
ϰι ὅταν ϰλείνεσαι μέσα σ᾿αὐτόν τόν ἦχο τοῦ πετάγματος
νιώθεις ϰρουστό τό λαιμό σου, τά πλευρά σου, τή σάρϰα σου,
ϰι ἔτσι σφιγμένος μές στούς μυῶνες τοῦ γαλάζιου ἀγέρα,
μέσα στά ρωμαλέα νεῦρα τοῦ ὕψους,
δέν ἔχει σημασία ἂν φεύγεις ἢ ἂν γυρίζεις
ϰι οὔτε ἔχει σημασία πού ἄσπρισαν τά μαλλιά μου,
(δέν εἶναι τοῦτο ἡ λύπη μου – ἡ λύπη μου
εἶναι πού δέν ἀσπρίζει ϰ᾿ἡ ϰαρδιά μου).
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Τό ξέρω πώς ϰαθένας μοναχός πορεύεται στόν ἔρωτα,
μοναχός στή δόξα ϰαί στό θάνατο.
Τό ξέρω. Τό δοϰίμασα. Δέν ὠφελεῖ.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Τοῦτο τό σπίτι στοίχειωσε, μέ διώχνει –
θέλω νά πῶ ἔχει παλιώσει πολύ, τά ϰαρφιά ξεϰολλᾶνε,
τά ϰάδρα ρίχνονται σά νά βουτᾶνε στό ϰενό,
οἱ σουβάδες πέφτουν ἀθόρυβα
ὅπως πέφτει τό ϰαπέλο τοῦ πεθαμένου ἀπ’ τήν ϰρεμάστρα στό σϰοτεινό διάδρομο
ὅπως πέφτει τό μάλλινο τριμμένο γάντι τῆς σιωπῆς ἀπ’ τά γόνατά της
ἤ ὅπως πέφτει μιά λουρίδα φεγγάρι στήν παλιά, ξεϰοιλιασμένη πολυθρόνα.
Κάποτε ὑπῆρξε νέα ϰι αὐτή, – ὄχι ἡ φωτογραφία πού ϰοιτᾶς μέ τόση δυσπιστία –
λέω γιά τήν πολυθρόνα, πολύ ἀναπαυτιϰή, μποροῦσες ὧρες ὁλόϰληρες νά ϰάθεσαι
ϰαί μέ ϰλεισμένα μάτια νά ὀνειρεύεσαι ὅ,τι τύχει
– μιάν ἀμμουδιά στρωτή, νοτισμένη, στιλβωμένη ἀπό φεγγάρι,
πιό στιλβωμένη ἀπ’ τά παλιά λουστρίνια μου πού ϰάθε μήνα τά δίνω στό στιλβωτήριο τῆς γωνιᾶς,
ἤ ἕνα πανί ψαρόβαρϰας πού χάνεται στό βάθος λιϰνισμένο ἀπ’ τήν ἴδια του ἀνάσα,
τριγωνιϰό πανί σά μαντίλι διπλωμένο λοξά μόνο στά δυό
σά νά μήν εἶχε τίποτα νά ϰλείσει ἤ νά ϰρατήσει
ἤ ν’ ἀνεμίσει διάπλατο σέ ἀποχαιρετισμό. Πάντα μου εἶχα μανία μέ τά μαντίλια,
ὄχι γιά νά ϰρατήσω τίποτα δεμένο,
τίποτα σπόρους λουλουδιῶν ἤ χαμομήλι μαζεμένο στούς ἀγρούς μέ τό λιόγερμα
ἤ νά τό δέσω τέσσερις ϰόμπους σάν τό σϰουφί πού φορᾶνε οἱ ἐργάτες στ’ ἀντιϰρυνό γιαπί
ἤ νά σϰουπίζω τά μάτια μου, – διατήρησα ϰαλή τήν ὅρασή μου·
ποτέ μου δέ φόρεσα γυαλιά. Μιά ἁπλή ἰδιοτροπία τά μαντίλια.

Τώρα τά διπλώνω στά τέσσερα, στά ὀχτώ, στά δεϰάξη
ν’ ἀπασχολῶ τά δάχτυλά μου. Καί τώρα θυμήθηϰα
πώς ἔτσι μετροῦσα τή μουσιϰή σάν πήγαινα στό Ὠδεῖο
μέ μπλέ ποδιά ϰι ἄσπρο γιαϰά, μέ δυό ξανθές πλεξοῦδες
– 8, 16, 32, 64, –
ϰρατημένη ἀπ’ τό χέρι μιᾶς μιϰρῆς φίλης μου ροδαϰινιᾶς ὅλο φῶς ϰαί ρόζ λουλούδια,
(συχώρεσέ μου αὐτά τά λόγια – ϰαϰή συνήθεια) – 32, 64, –
ϰ’ οἱ διϰοί μου στήριζαν
μεγάλες ἐλπίδες στό μουσιϰό μου τάλαντο. Λοιπόν, σοὔλεγα γιά τήν πολυθρόνα –
ξεϰοιλιασμένη – φαίνονται οἱ σϰουριασμένες σοῦστες, τά ἄχερα –
ἔλεγα νά τήν πάω δίπλα στό ἐπιπλοποιεῖο,
μά ποῦ ϰαιρός ϰαί λεφτά ϰαί διάθεση – τί νά πρωτοδιορθώσεις; –
ἔλεγα νά ρίξω ἕνα σεντόνι πάνω της, – φοβήθηϰα
τ’ ἄσπρο σεντόνι σέ τέτοιο φεγγαρόφωτο. Ἐδῶ ϰάθησαν
ἄνθρωποι πού ὀνειρεύτηϰαν μεγάλα ὄνειρα, ὅπως ϰ’ ἐσύ ϰι ὅπως ϰ’ ἐγώ ἄλλωστε,
ϰαί τώρα ξεϰουράζονται ϰάτω ἀπ’ τό χῶμα δίχως νά ἐνοχλοῦνται ἀπ’ τή βροχή ἤ τό φεγγάρι.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Θά σταθοῦμε λιγάϰι στήν ϰορφή τῆς μαρμάρινης σϰάλας τοῦ Ἅη-Νιϰόλα,
ὕστερα ἐσύ θά ϰατηφορίσεις ϰ’ ἐγώ θά γυρίσω πίσω
ἔχοντας στ’ ἀριστερό πλευρό μου τή ζέστα ἀπ’ τό τυχαῖο ἄγγιγμα τοῦ σαϰϰαϰιοῦ σου
ϰι ἀϰόμη μεριϰά τετράγωνα φῶτα ἀπό μιϰρά συνοιϰιαϰά παράθυρα
ϰι αὐτή τήν πάλλευϰη ἄχνα ἀπ’ τό φεγγάρι ποὖναι σά μιά μεγάλη συνοδεία ἀσημένιων ϰύϰνων –
ϰαί δέ φοβᾶμαι αὐτή τήν ἔϰφραση, γιατί ἐγώ
πολλές ἀνοιξιάτιϰες νύχτες συνομίλησα ἄλλοτε μέ τό Θεό πού μοῦ ἐμφανίστηϰε
ντυμένος τήν ἀχλύ ϰαί τή δόξα ἑνός τέτοιου σεληνόφωτος,
ϰαί πολλούς νέους, πιό ὡραίους ϰι ἀπό σένα ἀϰόμη, τοῦ ἐθυσίασα,
ἔτσι λευϰή ϰι ἀπρόσιτη ν’ ἀτμίζομαι μές στή λευϰή μου φλόγα, στή λευϰότητα τοῦ σεληνόφωτος,
πυρπολημένη ἀπ’ τ’ ἀδηφάγα μάτια τῶν ἀντρῶν ϰι ἀπ’ τή δισταχτιϰήν ἔϰσταση τῶν ἐφήβων,
πολιορϰημένη ἀπό ἐξαίσια, ἡλιοϰαμμένα σώματα,
ἄλϰιμα μέλη γυμνασμένα στό ϰολύμπι, στό ϰουπί, στό στίβο, στό ποδόσφαιρο (πού ἔϰανα πώς δέν τἄβλεπα)
μέτωπα, χείλη ϰαί λαιμοί, γόνατα, δάχτυλα ϰαί μάτια,
στέρνα ϰαί μπράτσα ϰαί μηροί (ϰι ἀλήθεια δέν τἄβλεπα)
– ξέρεις, ϰαμμιά φορά, θαυμάζοντας, ξεχνᾶς, ὅ,τι θαυμάζεις, σοῦ φτάνει ὁ θαυμασμός σου, –
θέ μου, τί μάτια πάναστρα, ϰι ἀνυψωνόμουν σέ μιάν ἀποθέωση ἀρνημένων ἄστρων
γιατί, ἔτσι πολιορϰημένη ἀπ’ ἔξω ϰι ἀπό μέσα,
ἄλλος δρόμος δε μοὔμενε παρά μονάχα πρός τά πάνω ἤ πρός τά ϰάτω. – Ὄχι, δέ φτάνει.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Τό ξέρω ἡ ὥρα πιά εἶναι περασμένη. Ἄφησέ με,
γιατί τόσα χρόνια, μέρες ϰαί νύχτες ϰαί πορφυρά μεσημέρια,
ἔμεινα μόνη,
ἀνένδοτη, μόνη ϰαί πάναγνη,
ἀϰόμη στή συζυγιϰή μου ϰλίνη πάναγνη ϰαί μόνη,
γράφοντας ἔνδοξους στίχους στά γόνατα τοῦ Θεοῦ,
στίχους πού, σέ διαβεβαιῶ, θά μείνουνε σά λαξευμένοι σέ ἄμεμπτο μαρμαρο,
πέρα ἀπ’ τή ζωή μου ϰαί τή ζωή σου, πέρα πολύ. Δέ φτάνει.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Τοῦτο τό σπίτι δέ μέ σηϰώνει πιά.
Δέν ἀντέχω νά τό σηϰώνω στή ράχη μου.
Πρέπει πάντα νά προσέχεις, νά προσέχεις,
νά στεριώνεις τόν τοῖχο μέ τό μεγάλο μπουφέ
νά στεριώνεις τόν μπουφέ μέ τό πανάρχαιο σϰαλιστό τραπέζι
νά στεριώνεις τό τραπέζι μέ τίς ϰαρέϰλες
νά στεριώνεις τίς ϰαρέϰλες μέ τά χέρια σου
νά βάζεις τόν ὦμο σου ϰάτω ἀπ’ τό δοϰάρι πού ϰρέμασε.
Καί τό πιάνο, σά μαῦρο φέρετρο ϰλεισμένο. Δέν τολμᾶς νά τ’ ἀνοίξεις.
Ὅλο νά προσέχεις, νά προσέχεις, μήν πέσουν, μήν πέσεις. Δἐν ἀντέχω.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Τοῦτο τό σπίτι, παρ’ ὅλους τούς νεϰρούς του, δέν ἐννοεῖ νά πεθάνει.
Ἐπιμένει νά ζεῖ μέ τούς νεϰρούς του
νά ζεῖ ἀπ’ τούς νεϰρούς του
νά ζεῖ ἀπ’ τή βεβαιότητα τοῦ θανάτου του
ϰαί νά νοιϰοϰυρεύει ἀϰόμη τούς νεϰρούς του σ’ ἑτοιμόρροπα ϰρεββάτια ϰαί ράφια.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Ἐδῶ, ὅσο σιγά ϰι ἄν περπατήσω μές στήν ἄχνα τῆς βραδιᾶς,
εἴτε μέ τίς παντοῦφλες, εἴτε ξυπόλυτη,
ϰάτι θά τρίξει, – ἕνα τζάμι ραγίζει ἤ ϰάποιος ϰαθρέφτης,
ϰάποια βήματα ἀϰούγονται, – δέν εἶναι διϰά μου.
Ἔξω, στό δρόμο μπορεῖ νά μήν ἀϰούγονται τοῦτα τά βήματα, –
ἡ μεταμέλεια, λένε, φοράει ξυλοπάπουτσα, –
ϰι ἄν ϰάνεις νά ϰοιτάξεις σ’ αὐτόν ἤ στόν ἄλλον ϰαθρέφτη,
πίσω ἀπ’ τή σϰόνη ϰαί τίς ραγισματιές,
διαϰρίνεις πιό θαμπό ϰαί πιό τεμαχισμένο τό πρόσωπό σου,
τό πρόσωπό σου πού ἄλλο δέ ζήτησες στή ζωή παρά νά τό ϰρατήσεις ϰαθάριο ϰι ἀδιαίρετο.

Τά χείλη τοῦ ποτηριοῦ γυαλίζουν στό φεγγαρόφωτο
σάν ϰυϰλιϰό ξυράφι – πῶς νά τό φέρω στά χείλη μου;
ὅσο ϰι ἄν διψῶ, – πῶς νά τό φέρω; – Βλέπεις;
ἔχω ἀϰόμη διάθεση γιά παρομοιώσεις, – αὐτό μοῦ ἀπόμεινε,
αὐτό μέ βεβαιώνει ἀϰόμη πώς δέ λείπω.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Φορές-φορές, τήν ὥρα πού βραδιάζει, ἔχω τήν αἴσθηση
πώς ἔξω ἀπ’ τά παράθυρα περνάει ὁ ἀρϰουδιάρης μέ τήν γριά βαριά του ἀρϰούδα
μέ τό μαλλί της ὅλο ἀγϰάθια ϰαί τριβόλια
σηϰώνοντας σϰόνη στό συνοιϰιαϰό δρόμο
ἕνα ἐρημιϰό σύννεφο σϰόνη πού θυμιάζει τό σούρουπο
ϰαί τά παιδιά ἔχουν γυρίσει σπίτια τους γιά τό δεῖπνο ϰαί δέν τ᾿ἀφήνουν πιά νά βγοῦν ἔξω
μ᾿ὅλο πού πίσω ἀπ᾿ τούς τοίχους μαντεύουν τό περπάτημα τῆς γριᾶς ἀρϰούδας –
ϰ᾿ἡ ἀρϰούδα ϰουρασμένη πορεύεται μές στή σοφία τῆς μοναξιᾶς της, μήν ξέροντας γιά ποῦ ϰαί γιατί –
ἔχει βαρύνει, δέν μπορεῖ πιά νά χορεύει στά πισινά της πόδια δέν μπορεῖ νά φοράει τή δαντελένια σϰουφίτσα της νά διασϰεδάζει τά παιδιά, τούς ἀργόσχολους τούς ἀπαιτητιϰούς,
ϰαί τό μόνο πού θέλει εἶναι νά πλαγιάσει στό χῶμα
ἀφήνοντας νά τήν πατᾶνε στήν ϰοιλιά, παίζοντας ἔτσι τό τελευταῖο παιχνίδι της,
δείχνοντας τήν τρομερή της δύναμη γιά παραίτηση,
τήν ἀνυπαϰοή της στά συμφέροντα τῶν ἄλλων, στούς ϰρίϰους τῶν χειλιῶν της, στήν ἀνάγϰη τῶν δοντιῶν της,
τήν ἀνυπαϰοή της στόν πόνο ϰαί στή ζωή
μέ τή σίγουρη συμμαχία τοῦ θανάτου – ἔστω ϰ᾿ἑνός ἀργοῦ θανάτου –
τήν τελιϰή της ἀνυπαϰοή στό θάνατο μέ τή συνέχεια ϰαί τή γνώση τῆς ζωῆς
πού ἀνηφοράει μέ γνώση ϰαί μέ πράξη πάνω ἀπ᾿τή σϰλαβιά της.

Μά ποιός μπορεῖ νά παίξει ὡς τό τέλος αὐτό τό παιχνίδι;
Κ᾿ἡ ἀρϰούδα σηϰώνεται πάλι ϰαί πορεύεται
ὑπαϰούοντας στό λουρί της, στούς ϰρίϰους της, στά δόντια της,
χαμογελώντας μέ τά σϰισμένα χείλια της στίς πενταροδεϰάρες πού τίς ρίχνουνε τά ὡραῖα ϰαί ἀνυποψίαστα παιδιά
(ὡραῖα ἀϰριβῶς γιατί εἶναι ἀνυποψίαστα)
ϰαί λέγοντας εὐχαριστῶ. Γιατί οἱ ἀρϰοῦδες πού γεράσανε
τό μόνο πού ἔμαθαν νά λένε εἶναι: εὐχαριστῶ, εὐχαριστῶ.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Τοῦτο τό σπίτι μέ πνίγει. Μάλιστα ἡ ϰουζίνα
εἶναι σάν τό βυθό τῆς θάλασσας. Τά μπρίϰια ϰρεμασμένα γυαλίζουν
σά στρογγυλά, μεγάλα μάτια ἀπίθανων ψαριῶν,
τά πιάτα σαλεύουν ἀργά σάν τίς μέδουσες,
φύϰια ϰι ὄστραϰα πιάνονται στά μαλλιά μου – δέν μπορῶ νά τά ξεϰολλήσω ὕστερα,
δέν μπορῶ ν’ ἀνέβω πάλι στήν ἐπιφάνεια –
ὁ δίσϰος μοῦ πέφτει ἀπ’ τά χέρια ἄηχος, – σωριάζομαι
ϰαί βλέπω τίς φυσαλίδες ἀπ’ τήν ἀνάσα μου ν’ ἀνεβαίνουν, ν’ ανεβαίνουν
ϰαί προσπαθῶ νά διασϰεδάσω ϰοιτάζοντάς τες
ϰι ἀναρωτιέμαι τί θά λέει ἄν ϰάποιος βρίσϰεται ἀπό πάνω ϰαί βλέπει αὐτές τίς φυσαλίδες,
τάχα πώς πνίγεται ϰάποιος ἤ πώς ἕνας δύτης ἀνιχνεύει τούς βυθούς;

Κι ἀλήθεια δέν εἶναι λίγες οἱ φορές πού ἀναϰαλύπτω ἐϰεῖ, στό βάθος τοῦ πνιγμοῦ,
ϰοράλλια ϰαί μαργαριτάρια ϰαί θησαυρούς ναυαγισμένων πλοίων,
ἀπρόοπτες συναντήσεις, ϰαί χτεσινά ϰαί σημερινά ϰαί μελλούμενα,
μιάν ἐπαλήθευση σχεδόν αἰωνιότητας,
ϰάποιο ξανάσασμα, ϰάποιο χαμόγελο ἀθανασίας, ὅπως λένε,
μιάν εὐτυχία, μιά μέθη, ϰ’ ἐνθουσιασμόν ἀϰόμη,
ϰοράλλια ϰαί μαργαριτάρια ϰαί ζαφείρια·
μονάχα πού δέν ξέρω νά τά δώσω – ὄχι, τά δίνω·
μονάχα πού δέν ξέρω ἄν μποροῦν νά τά πάρουν – πάντως ἐγώ τά δίνω.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Μιά στιγμή, νά πάρω τή ζαϰέτα μου.
Τοῦτο τόν ἄστατο ϰαιρό, ὅσο νἆναι, πρέπει νά φυλαγόμαστε.
Ἔχει ὑγρασία τά βράδια, ϰαί τό φεγγάρι
δέ σοῦ φαίνεται, ἀλήθεια, πώς ἐπιτείνει τήν ψύχρα;

Ἄσε νά σοῦ ϰουμπώσω τό πουϰάμισο – τί δυνατό τό στῆθος σου,
– τί δυνατό φεγγάρι, – ἡ πολυθρόνα, λέω – ϰι ὅταν σηϰώνω τό φλιτζάνι ἀπ’ τό τραπέζι
μένει ἀπό ϰάτω μιά τρύπα σιωπή, βάζω ἀμέσως τήν παλάμη μου ἐπάνω
νά μήν ϰοιτάξω μέσα, – ἀφήνω πάλι τό φλιτζάνι στή θέση του·
ϰαί τό φεγγάρι μιά τρύπα στό ϰρανίο τοῦ ϰόσμου – μήν ϰοιτάξεις μέσα,
εἶναι μιά δύναμη μαγνητιϰή πού σέ τραβάει – μήν ϰοιτάξεις, μήν ϰοιτᾶχτε,
ἀϰοῦστε με πού σᾶς μιλάω – θά πέσετε μέσα. Τοῦτος ὁ ἴλιγγος
ὡραῖος, ἀνάλαφρος – θά πέσεις, –
ἕνα μαρμάρινο πηγάδι τό φεγγάρι,
ἴσϰιοι σαλεύουν ϰαί βουβά φτερά, μυστηριαϰές φωνές – δέν τίς ἀϰοῦτε;

Βαθύ-βαθύ τό πέσιμο,
βαθύ-βαθύ τό ἀνέβασμα,
τό ἀέρινο ἄγαλμα ϰρουστό μές στ’ ἀνοιχτά φτερά του,
βαθειά-βαθειά ἡ ἀμείλιϰτη εὐεργεσία τῆς σιωπῆς, –
τρέμουσες φωταψίες τῆς ἄλλης ὄχθης, ὅπως ταλαντεύεσαι μές στό ἴδιο σου τό ϰύμα,
ἀνάσα ὠϰεανοῦ. Ὡραῖος, ἀνάλαφρος
ὁ ἴλιγγος τοῦτος, – πρόσεξε, θά πέσεις. Μήν ϰοιτᾶς ἐμένα,
ἐμένα ἡ θέση μου εἶναι τό ταλάντευμα – ὁ ἑξαίσιος ἴλιγγος. Ἔτσι ϰάθε ἀπόβραδο
ἔχω λιγάϰι πονοϰέφαλο, ϰάτι ζαλάδες.

Συχνά πετάγομαι στό φαρμαϰεῖο ἀπέναντι γιά ϰαμιάν ἀσπιρίνη,
ἄλλοτε πάλι βαριέμαι ϰαί μένω μέ τόν πονοϰέφαλό μου
ν᾿ἀϰούω μές στούς τοίχους τόν ϰούφιο θόρυβο πού ϰάνουν οἱ σωλῆνες τοῦ νεροῦ,
ἢ ψήνω ἕναν ϰαφέ, ϰαί, πάντα ἀφηρημένη,
ξεχνιέμαι ϰ᾿ἑτοιμάζω δυό – ποιός νά τόν πιεῖ τόν ἄλλον; –
ἀστεῖο ἀλήθεια, τόν ἀφήνω στό περβάζι νά ϰρυώνει
ἢ ϰάποτε πίνω ϰαί τόν δεύτερο, ϰοιτάζοντας ἀπ᾿τό παράθυρο τόν πράσινο γλόμπο τοῦ φαρμαϰείου
σάν τό πράσινο φῶς ἑνός ἀθόρυβου τραίνου πού ἔρχεται νά μέ πάρει
μέ τά μαντίλια μου, τά σταβοπατημένα μου παπούτσια, τή μαύρη τσάντα μου, τά ποιήματά μου,
χωρίς ϰαθόλου βαλίτσες – τί νά τίς ϰάνεις;
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Ἄ, φεύγεις; Καληνύχτα. Ὄχι, δέ θἄρθω. Καληνύχτα.
Ἐγώ θά βγῶ σέ λίγο. Εὐχαριστῶ. Γιατί ἐπιτέλους, πρέπει νά βγῶ ἀπ᾿ αὐτό τό τσαϰισμένο σπίτι.
Πρέπει νά δῶ λιγάϰι πολιτεία, – ὄχι, ὄχι τό φεγγάρι –
τήν πολιτεία μέ τά ροζιασμένα χέρια της, τήν πολιτεία τοῦ μεροϰάματου,
τήν πολιτεία πού ὁρϰίζεται στό ψωμί ϰαί στή γροθιά της,
τήν πολιτεία πού ὅλους μας ἀντέχει στήν ράχη της
μέ τίς μιϰρότητές μας, τίς ϰαϰίες, τίς ἔχτρες μας,
μέ τίς φιλοδοξίες, τήν ἄγνοιά μας ϰαί τά γερατειά μας,–
ν’ ἀϰούσω τά μεγάλα βήματα τῆς πολιτείας,
νά μήν ἀϰούω πιά τά βήματά σου μήτε τά βήματα τοῦ Θεοῦ, μήτε ϰαί τά διϰά μου βήματα. Καληνύχτα.