Conosci quell’istante del crepuscolo estivo
dentro la stanza chiusa; un tenue riflesso rosa
obliquo sull’assito del soffitto; e la poesia
incompiuta sul tavolo – due versi in tutto,
promessa inadempiuta di un meraviglioso viaggio,
d’una certa libertà, d’una certa autosufficienza,
d’una certa (relativa, beninteso) immortalità.

Fuori, per strada, di già l’invocazione della notte,
le ombre leggere di dèi, uomini, biciclette,
quando si svuotano i cantieri, e i giovani operai
coi loro attrezzi, coi floridi capelli fradici,
con qualche spruzzo di calce sugli abiti consunti,
svaniscono nell’apoteosi dei vapori vespertini.

Otto colpi decisivi del pendolo, in cima alla scala,
per tutta la lunghezza del corridoio – colpi inesorabili
d’un martello imperioso, nascosto dietro il cristallo
ombrato; e simultaneamente il rumore secolare
di quelle chiavi che non è mai riuscito a stabilire
con precisione se aprano o chiudano.

Ghiannis Ritsos

(Traduzione di Nicola Crocetti)

(da 12 poesie per Kavafis, 1963)

da “Poeti greci del Novecento”, “I Meridiani” Mondadori, 2010

∗∗∗

Λυκόφωτος

Την ξέρεις κείνη τη στιγμή του θερινού λυκόφωτος
μες στο κλειστό δωμάτιο· μια ελάχιστη ρόδινη ανταύγεια
διαγώνια στο σανίδωμα της οροφής· και το ποίημα
ημιτελές επάνω στο τραπέζι – δυο στίχοι όλο όλο,
μια αθετημένη υπόσχεση για ένα εξαίσιο ταξίδι,
για κάποια ελευθερία, κάποια αυτάρκεια,
για κάποια (σχετική, φυσικά) αθανασία.

Έξω στο δρόμο, η επίκληση κιόλας της νύχτας,
οι ανάλαφροι ίσκιοι θεών, ανθρώπων, ποδηλάτων,
όταν σκολάνε τα γιαπιά, κι οι νέοι εργάτες
με τα εργαλεία τους, με τα βρεγμένα, ακμαία μαλλιά τους,
με λίγες πιτσιλιές ασβέστη στα φθαρμένα τους ρούχα
χάνονται στων εσπερινών ατμών την αποθέωση.

Οκτώ κρίσιμοι κτύποι στο εκκρεμές, πάνω απ’ τη σκάλα,
σ’ όλο το μάκρος του διαδρόμου – κτύποι αμείλικτοι
από σφυρί επιτακτικό, κρυμμένο πίσω από το κρύσταλλο
το σκιασμένο· και ταυτόχρονα ο αιώνιος θόρυβος
εκείνων των κλειδιών που δεν κατόρθωσε ποτέ του
να εξακριβώσει αν ξεκλειδώνουν ή αν κλειδώνουν.

Γιάννης Ρίτσος

da “12 ποιήματα για τον Καβάφη”, Κέδρος, 1970

Ghiannis Ritsos

Piú passa il tempo e piú ingrandisce il mare.
Contemporaneamente perde i suoi colori.
Le cime si spezzano a una a una. Innumerevoli ancore
arrugginiscono sulla terraferma. Quella che chiamavamo
libertà, che non fosse la perdita? E che non sia
la perdita l’unico guadagno? Dopo
né perdita né guadagno. Niente. Le luci
della dogana e della taverna sul mare spente.
Solo la notte con le stelle false.

Ghiannis Ritsos

Kalamos, 10.X.82

(Traduzione di Nicola Crocetti)

da “Il funambolo e la luna”, Crocetti Editore, 1984

∗∗∗

Ἀποχρωματισμός

Χρόνο τό χρόνο μεγεθύνεται ἡ θάλασσα.
Χάνει ταυτόχρονα τά χρώματά της.
Τά σϰοινιά ϰόβονται ἕνα ἕνα. Πλῆθος ἄγϰυρες
σϰοοριάζουν στή στεριά. Αὐτο πού ὀνομάζουμε
ἐλευθερία, μήπως ἧταν ἡ ἀπώλεια; Καί μήπως
ἡ ἀπώλεια τό μόνο ϰέρδος Ὕστερα
οὔτε ἀπώλεια οὔτε ϰέρδος. Τίποτα. Τά φῶτα
τοῦ τελωνείοο ϰαί τῆς ναυτιϰῆς ταβέρνας ἔσβησαν.
Μονάχα ἡ νύχτα μέ τά ϰάλπιϰα ἄστρα της.

Γιάννης Ρίτσος

Κάλαμος, 10.Χ.82

da “Ό σχοινοβάτης καί ή σελήνη”, 1982

Ghiannis Ritsos

La festa di stasera rimandata.
E non sapevamo affatto
cosa avrebbero pianto o festeggiato.
A un tratto le luci si accesero e si spensero.
Dalla finestra vedemmo i musicanti;
attraversarono il viale in silenzio
con in spalla
enormi strumenti di rame.
Rimani qui, dunque,
fuma la sigaretta
in questa grande quiete,
in questo miracolo-niente.
Le statue sordomute.
Anche le poesie sordomute. Si è fatta notte.

Ghiannis Ritsos

                                                  Atene, I.I.1988

(Traduzione di Nicola Crocetti)

da “Molto tardi nella notte”, 1988, in “Molto tardi nella notte”, Crocetti Editore, 2020

∗∗∗

Νύχτωσε

Κι ἡ ἀποῲινή γιορτή ἀναβλήθηϰε.
Κι οὔτε πού ξέραμε ϰαθόλου
τί Θά πενθοῦσαν, τί θά γιόρταζαν.
Μεμιᾶς ἀνάψανε τά φῶτα ϰι ἔσβησαν.
Ἀπ’ τό παράθυρο εἴδαμε τούς μουσιϰούς·
πέρασαν ἄφωνοι τή λεωφόρο
ἔχοντας στούς ὤμους τους
τεράστια χάλϰινα ὄργανα.
Μεῖνε, λοιπόν, ἐδῶ,
ϰάπνισε τό τσιγάρο σου
μέσα σ’ αὐτή τή μεγάλη ἡσυχία,
μέσα σ’ αὐτό τό θαῦμα-τίποτα.
Κωφάλαλα τ’ ἀγάλματα.
Κωφάλαλα ϰαί τά ποιήματα. Νύχτωσε.

Γιάννης Ρίτσος

Ἀθήνα, I.I.1988

da “Ἀργά, πολύ ἀργά μέσα στή νύχταΤο γυμνό”, 1987, in “Ἀργά, πολύ ἀργά μέσα στή νύχτα”, Κέδρος, 1991

Ghiannis Ritsos

Vita – una ferita nell’inesistenza.

Ghiannis Ritsos

(Traduzione di Nicola Crocetti)

(1968; da Pietre Ripetizioni Sbarre,1972: Pietre)

da “Pietre Ripetizioni Sbarre”, Crocetti Editore, 2020

∗∗∗

Ἐπίλογος

Ζωή, – ἕνα τραῦμα στήν ἀνυπαρξία.

Γιάννης Ρίτσος

1968

da “Πέτρες Ἐπαναλήψεις Κιγκλίδρωμα”, 1972: ‘Πέτρες’

Ghiannis Ritsos

Queste finestre e questi alberi ti conoscono ancora.
Dunque, non sei andato via per sempre. Ragazzi dodicenni
entrano nei giardini, tagliano girasoli. Le navi
trasportano persone e merci. Fischiano.
Passano rondini e oche selvatiche. I tempi cambiano.
Ripetizioni estenuanti. Prigioni, partite di calcio, scioperi.
Un ombrello nero in corridoio. E tu
ti perdi lontano nel nostro comune ignoto, – tu
che non hai chiesto altro alla vita che rimanere qui da qualche parte
a odorare discretamente il più piccolo fiore.

Ghiannis Ritsos

Karlòvasi, 9.VII-22.VIII.87

(Traduzione di Nicola Crocetti)

da “L’albero nudo”, 1987, in “Molto tardi nella notte”, Crocetti Editore, 2020

∗∗∗

Τίποτ’ ἄλλο

Aὐτά τά παράθυρα ϰι αὐτά τά δέντρα σέ γνωρίζων ἀϰόμη.
Ὥστε, λοιπόν, δέν ἔφυγες γιά πάντα. Δωδεϰάχρονα ἀγόρια
μπαίνουν στούς ϰήπους, ϰόβουν ἡλιοτρόπια. Τά πλοῖα
μεταφέρουν ἀνθρώπους ϰι ἐμπορεύματα. Σφυρίζουν.
Περνᾶνε χελιδόνια ϰι ἀγριόχηνες. Οἱ ἐποχές ἀλλάζουν.
Κουραστιϰές ἐπαναλήψεις. Φυλαϰές, ποδόσφαιρο, ἀπεργίες.
Μιά μαύρη ὀμπρέλα στό διάδρομο. Κι ἐσύ
νά χάνεσαι πέρα στό ϰοινό μας ἄγνωστο, – ἐσύ
πού ἄλλο δέ ζήτησες στή ζωή παρά νά μείνεις ἑδῶ ϰαπου
μυρίζοντας διαϰριτιϰά τό πιό μιχρό λουλούόδι.

Γιάννης Ρίτσος

Καρλόβασ, 9.VII-22.VIII.87

da “Το γυμνό δέντρο”, 1987, in “Ἀργά, πολύ ἀργά μέσα στή νύχτα”, Κέδρος, 1991