Karen Hollingsworth, Contemplation, 2013

Scrivendo, cerco di far entrare nelle mie parole
il giorno con il suo amore. Il sole, le stelle,
le cose – nella poesia tutto deve girare
come avviene nell’universo.
Qui luce e qui palpebre in un cerchio più piccolo,
in una sfera, una forma di libro che sarà
cerchio e sfera e infinito. Farò entrare tutto
il mondo e intatte le sue pallide linee,
l’armonia in sé, illuminata da una
bontà universale – elevando
              linee e colori.

Cerco di fare un mondo a cui nulla
mancherà. Un mondo com’era
prima della corruzione. Prima ancora
che Caino uccidesse Abele. Che le mie parole zampillino
acqua ed erba. Zampillino vivente
               silenzio e sorriso.

Nikiforos Vrettakos

(Traduzione di Gilda Tentorio)

Da L’abisso del mondo, 1961

dalla rivista “Poesia”, Anno XXVII, Gennaio 2014, N. 289, Crocetti Editore

∗∗∗

’Ανασύνθεση

Γράφοντας, προσπαθῶ νά μπάσω στίς λέξεις μου
τή ν ἡμέρα μέ τή ν ἀγάπη της. Τόν ἥλιο, τ’ ἀστέρια,
τά πράγματα − ὅλα νά στρέφονται, ὅπως
ϰαί μέσα στό σύμπαν, μέσα στή ν ποίηση.
Ὅπου φῶς ϰι’ ὅπου βλέφαρο σ’ ἕνα δίσϰο μιϰρότερο,
σέ μιά σφαίρα, ἕνα σχῆμα βιβλίου, πού θἆναι
ϰαί δίσϰος ϰαί σφαίρα ϰαί ἄπειρο. Ὅλο
τόν ϰόσμο μέ ἀνέπαφες τίς ἀχνές του γραμμές,
τή ν ἁρμονία ὅπως εἶναι φωτισμένη ἀπό μιά
ϰαλωσύνη παγϰόσμια − ϰινώντας σέ ἀνάταση
τίς γραμμές ϰαί τά χρώματα.

Νά φτιάξω ἕναν ϰόσμο πού τίποτα
δέ θά τοῦ λείπει. Ἕναν ϰόσμο ὅπως ἦταν
πρίν ἀϰόμη φθαρεῖ. Πρίν ἀϰόμη σϰοτώσει
ὁ Κάϊν τόν Ἄβελ. Ν’ ἀναβλύζουνε οἱ λέξεις μου
νερό ϰαί χορτάρι. Ν’ ἀναβλύζουνε ζῶσα
σιωπή ϰαί χαμόγελο.

Νικηφόρος Βρεττάκος

da “Το βάθος του κόσμου”, Αθήνα, Ματαράγκας, 1961

Michael Kenna, Light Line, Mont St. Michel, Normandy, France, 1994

Ho scavato tutta la terra per trovarti.
Ho setacciato entro il mio cuore il deserto. Sapevo che
senza l’uomo non è piena
la luce del sole. Mentre ora, guardando
entro tanta trasparenza il mondo,
entro di te – s’appressano le cose
si fanno distinte, si fanno diafane –
ora
     posso
articolare il suo ordine in una mia poesia.

Prendendo una pagina metterò
      su linee rette la luce.

Nikiforos Vrettakos

(Traduzione di Vincenzo Rotolo)

da “Nikiforos Vrettakos, Amo, ergo sum”, Multimedia Edizioni, 2021

∗∗∗

Ὁ ἄνθρωπος, ὁ ϰόσμος ϰαί ἡ ποίηση

Ἀνάσϰαψα ὅλη τη γῆ νά σέ βρῶ.
Κοσϰίνισα μές τή ν ϰαρδιά μου τήν ἔρημο ἤξερα πώς
δίχως τόν ἄνθρωπο δέν εἶναι πλῆρες
τοῦ ἥλιου τό φῶς. Ἐνῷ, τώρα, ϰοιτάζοντας
μές ἀπό τόση διαύγεια τόν ϰόσμο,
μές ἀπό σένα – πλησιάζουν τά πράγματα,
γίνονται εὐδιάϰριτα, γίνονται διάφανα –
τώρα
          μπορῶ
ν᾿ ἀρθρώσω τή ν τάξη του σ᾿ ἕνα μου ποίημα.

Παίρνοντας μία σελίδα
θά βάλω σ᾿ εὐθεῖες τό φῶς.

Νικηφόρος Βρεττάκος

da “To βάθη του κόσμου”, Αθήνα, Ματαράγκας, 1961

Dirk Wüstenhagen

Mi sono seduto a scrivere una lettera.
Ma tutte le mie parole
scrivevano: “sole”. Forse dovrei
cambiare scrittura?
                               Spostavo, intrecciavo
le ventiquattro lettere, costruivo parole.
Costruivo giambi, anapesti, vene di endecasillabi
che riempivo di luce,
riempivo di sangue, riempivo di amore,
colore del mare. Sono abituato
a disegnare con loro, a costruire acqua
come se stillasse da un flauto.
                                               Ma
oggi, ecco: splendono, si sciolgono,
si perdono le mie parole l’una dentro l’altra,
non hanno confini. Come se non sapessi
scrivere altro.
Scrivo “casa” “montagna”
e resta scritto “sole”. Come se fossero limature
di sole che attirano tutte le lettere,
“sole” le parole, “sole” i significati
in tutte le lingue.
                           Lo vedo ovunque:
sorgere dalle parole, sorgere dai fiori,
sorgere da tutte le cose. Oggi lo vedo
– i monti sono nascosti – sorgere grande e rotondo
                dietro le vostre spalle.

Nikiforos Vrettakos

(Traduzione di Gilda Tentorio)

Da L’abisso del mondo, 1961

dalla rivista “Poesia”, Anno XXVII, Gennaio 2014, N. 289, Crocetti Editore

∗∗∗

Παραίτηση από το αλφάβητο

Κάθισα σήμερα να γράψω ένα γράμμα
Όμως όλες μου οι λέξεις
έγραφαν: «ήλιος». Μήπως θα πρέπει
ν’ αλλάξω γραφή;
                            Μετάθετα, έμπλεκα
Τα εικοστέσσερα γράμματα, έφτιαχνα λέξεις.
Έφτιαχνα ίαμβους, ανάπαυστους,
έντεκασύλλαβες φλέβες, που τις γιόμιζα φως,
τις γιόμιζα αίμα, τις γιόμιζα αγάπη,
χρώμα της θάλασσας. Συνήθισα να
ζωγραφίζω μ’ αυτά, να φτιάχνω νερό
σα να στάζει από φλάουτο.
                                              Όμως,
σήμερα, να: λάμπουν, διαλύονται,
χάνονται οι λέξεις μου μια μες την άλλη,
δεν έχουνε όρια. Θαρρείς και δεν ξέρω
να γράψω άλλη λέξη.
Γράφω «σπίτι» «βουνό»
και γράφεται «ήλιος». Σα νάναι ρινίσματα
ήλιου που έλκονται όλα τα γράμματα,
ήλιος οι λέξεις, ήλιος οι έννοιες τους
σ’ όλες τις γλώσσες.
                                Τον βλέπω παντού:
Ν’ ανατέλλει απ’ τις λέξεις, ν’ ανατέλλει από τ’ άνθη,
ν’ ανατέλλει απ’ τα πάντα. Σήμερα βλέπω
–τα όρη δεν φαίνονται – ν’ ανατέλλει ολοστρόγγυλος
            πίσω απ’ τις πλάτες σας.

Νικηφόρος Βρεττάκος

da “Το βάθος του κόσμου”, Αθήνα, Ματαράγκας, 1961

Nikiforos Vrettakos

Sto seduto presso la fonte del Cefiso, cerco
di scriverti un epigramma nel raggio che cade
sull’acqua e si sgrana in rubini: danza
di luci. E nelle molecole di luce danza
di cigni.
             È impossibile.
Il miracolo del mondo è un incendio che arde
nelle fibre più intime.
                                 Cerco di dirtelo
ma le mie parole bruciano come l’erba.
Ciò che posso scriverti è ben poca cosa.
È sterminato, amore mio, il testo non scritto.
Puoi solo in minima parte. Per tutto il resto
non esiste scrittura.
                                Cerco di riversarlo
nelle tue vene come idea, come sensazione,
come timore, come rombo, come indefinito bagliore…
La luce non è d’aiuto. L’abisso del mondo, questo
fiore di suoni…

                           Non si può catturare…
Questa mia lettera resterà incompiuta.
Dieci versi soltanto, un enorme
vuoto, e sotto, una piccola firma
d’acqua –
Nikifòros

Nikiforos Vrettakos

(Traduzione di Gilda Tentorio)

Da L’abisso del mondo, 1961

dalla rivista “Poesia”, Anno XXVII, Gennaio 2014, N. 289, Crocetti Editore

***
ΜΙΣΟΤΕΛΕΙΩΜΕΝΟ ΓΡΑΜΜΑ

Κάθομαι πλάι στήν πηγή τοῦ Κηφισοῦ, προσπαθῶ
νά σοῦ γράψω ἕνα ἐπίγραμμα στήν ἀχτίνα πού πέφτει
στό νερό ϰαι σϰορπίζεται σέ ρουμπίνια: Χορός
ἀπό φῶτα. Καὶ μές στοῦ φωτός τά μόρια χορός
ἀπό ϰύϰνους.
                     Δέν γίνεται.
Τό θαῦμα τοῦ ϰόσμου εἶναι μιά πυρϰαγιά
πού πηγαίνει σέ βάθος. Προσπαθῶ νά σ’ τό εἰπῶ
ἀλλά οἱ λέξεις μου ϰαίγονται ὅπως τό χόρτο.
Ὅ,τι μπορῶ νά σοῦ γράψω εἶναι ἐλάχιστο.
Εἶναι ἄπειρο, ἀγάπη μου, τό ἄγραφο ϰείμενο.
Ὥς ἕνα μιϰρό σημεῖο μπορεῖς μοναχά. Γιά τό ἄλλο
γραφή δέν ὑπάρχει.
                                 Προσπαθῶ νά σοῦ τό
μεταδώσω στὶς φλέβες σάν ἔννοια, σάν αἴσθηση,
σάν δέος, σάν βοή, σάν ἀόριστη λάμψη…
Τό φῶς δέν προφέρεται. Τό βάθος τοῦ ϰόσμου, αὐτό
τό ἄνθος τῶν ἤχων…

Δέ συλλαβαίνεται…
Τό γράμμα μου τοῦτο θά μείνει ἀτελείωτο.
Δέϰα στίχοι μονάχα, ἕνα πελώριο
ϰενό, ϰι ἀπό ϰάτω, μιά μιϰρή ὑπογραφή
ἀπό νερό _
Νιϰηφόρος.

Νιϰηφόρος Βρεττάϰος

da “Το βάθος του ϰόσμου”, Αθήνα, Ματαράγϰας, 1961

Foto di Jonas Hafner

“Io non ho da darti nulla”, hai detto. “Nulla,
sono vuote le mie mani”.
                                          Ma
il cielo sopra di me, eri tu che me lo portavi.
E la città era bella quella sera.
E tutto aveva un’aria tenera e serena. E la pioggia
come luce cristallina cadeva: fine, delicata,
come dolcezza che piove sui fiori. Una treccia di seta
stillava fin dentro il mio cuore.
Ma camminavamo lenti sulla strada, perché tu
portavi pesantezza di luce, come di granito. Perché tu
avevi le mani piene. A tal punto che
riuscivi appena a sollevare il peso. A stento
potevi muovere i passi.
                                    Perché avevi le mani
cariche di pietre tagliate dalla
latomia del sole.
                          Da domani
comincerò a costruire.

Nikiforos Vrettakos

(Traduzione di Gilda Tentorio)

Da L’abisso del mondo, 1961

dalla rivista “Poesia”, Anno XXVII, Gennaio 2014, N. 289, Crocetti Editore

∗∗∗

Τα τρύπια χέρια

«Εγώ δε έχω να σου δώσω τίποτα» είπες. «Τίποτα,
είναι τρύπια τα χέρια μου»
                                             Ενώ
τον ουρανό που ήταν πάνω μου εσύ μου τον έφερνες.
Κ’ η πολιτεία ήταν όμορφη εκείνο το βράδυ.
Κι όλα είχαν όψη τρυφερή και ήρεμη. Κ’ η βροχή
σαν ένα διάφανο έπεφτε φως’ αραιή, απαλή,
σα καλωσύνη σε λουλούδια. Βαθιά στην καρδιά μου
σιγοψιχάλιζε ένα φως σαν στριμμένο μετάξι.
Μα περπατούσαμε σιγά στο δρόμο, γιατί εσύ,
κρατούσες κάτι σαν γρανίτη ή βαρύ φως. Γιατ’ είχες
εσύ τα χέρια σου γιομάτα. Τόσο, που
μόλις εσήκωνες το βάρος. Μόλις που μπορούσες
να ορίζεις το βήμα σου.
                                      Γιατ’ είχες τα χέρια σου
φορτωμένα με πέτρες κομμένες απ’ το
λατομείο του ήλιου.
                                 Άπ’ αύριο
θ’ αρχίζω να χτίζω.

Νικηφόρος Βρεττάκος

da “Το βάθος του κόσμου”, Αθήνα, Ματαράγκας, 1961